Vrijheid! Leidens Ontzet 1574-2011

30 september 2011 t/m 8 januari 2012

Museum De Lakenhal pakte in het najaar van 2011 groots uit met een tentoonstelling over Leidens Ontzet. Een tentoonstelling vol geschiedkundige feiten, verhalen en voorwerpen en met een nieuw hedendaags historiestuk gemaakt door topfotograaf Erwin Olaf.

3 October Vereeniging

Al meer dan vier eeuwen herdenkt Leiden jaarlijks de bevrijding door de Geuzen op 3 oktober 1574. De tentoonstelling liet zien hoe dit belangrijke historische feit uit de Tachtigjarige Oorlog uitgroeide tot het grootste lokale volksfeest van Nederland. De tentoonstelling kwam tot stand in nauwe samenwerking met de 3 October Vereeniging, die in 2011 haar 125-jarig bestaan vierde.

Leiden ontzet, Holland gered

Ondanks het gebrek aan voedsel en het uitbreken van de pest bleven de Leidenaren standvastig in hun verzet toen de stad in 1574 bijna een jaar lang door de Spanjaarden werd belegerd. Op 3 oktober van dat jaar werd Leiden bevrijd door de geuzen. Het Leidens Ontzet werd een belangrijk keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. Het was het begin van de terugtocht van de Spanjaarden uit Holland, wat jaren later zou leiden tot de stichting van de Republiek der Nederlanden. ‘Leiden ontzet, Holland gered’ is een historische leus geworden.

Collectieve herinnering

In 1574 werd het Leidens Ontzet voor het eerst gevierd met het uitreiken van haring en wittebrood door de geuzen en met een herdenkingsdienst in de Pieterskerk. In de familietentoonstelling stonden de viering en beleving van het Leidens Ontzet centraal, van het prille begin in 1574 tot 2011. Het publiek kon zelf ook meedoen in de tentoonstelling; in een speciaal werkatelier konden scholen, clubs, verenigingen, families en andere gezelschappen een eigentijds vaandel maken, als uiting van hun collectieve identiteit.

Nieuw historiestuk van Erwin Olaf

Al meer dan 25 jaar is Erwin Olaf een van de meest gerenommeerde fotografen die Nederland kent. In opdracht van De Lakenhal en de Universiteit Leiden maakte hij het eigentijds historiestuk Leidens Beleg en Ontzet. Leidse inwoners stonden hiervoor model. De fotoshoot vond plaats in de Pieterskerk, die ook als interieur dienst deed op het 19de-eeuwse historiestuk De Gebedsdienst na Ontzet Leyden van Jan Hendrik van de Laar. Erwin Olaf heeft zich laten inspireren door historische feiten en gegevens, bestaande historiestukken en nieuwe wetenschappelijke gegevens over de beleving van “3 oktober”. Deze opdracht was tot dan toe zijn grootste productie ooit: een fotocompositie van circa 2 x 3 meter, waarin de historische hoofdrolspelers in een dramatische setting bijeen zijn gebracht. Olaf voegde daar ook hedendaagse details aan toe, zoals een iPod op een historisch kostuum, of een sm-riempje aan het harnas van een Spaanse soldaat. Naast dit hedendaagse monumentale historiestuk dat permanent te zien is in Museum De Lakenhal, maakte Olaf een stilleven en zestal portretten van historische figuren als Magdalena Moons, Jan van Hout en Jan van der Does.