De Dubbelspraakvertaler: Wat vertellen reclames écht?
If Things Grow Wrong
De reclame-industrie is een geoliede liegmachine, die ons maar blijft stimuleren tot meer consumptie. Het soort taal en beeldmateriaal dat in reclames gebruikt wordt om mensen te verleiden tot het aanschaffen van steeds maar meer spullen tegen een steeds lagere prijs, heet dubbelspraak – een term bedacht door de Amerikaanse taalkundige William Lutz. Dubbelspraak is bedoeld om mensen te verleiden, te misleiden, te bedriegen en te manipuleren. Onder invloed van dubbelspraak houden we de westerse consumptiemaatschappij in stand – met alle gevolgen van dien voor mens, maatschappij en milieu.
Voor de tentoonstelling If Things Grow Wrong ontwikkelde Evert Jan van Leeuwen met zijn collectief The Space Merchants de Dubbelspraakvertaler: een machine die de waarheid achter elke reclameleugen toont. In de klas kun je de Dubbelspraakvertaler gebruiken om reclames vol gelikte plaatjes en retorische leuzen te vertalen naar glasheldere collages met woord en beeld, die de krankzinnige boodschappen van deze reclames blootleggen.
De onderwijsmodule bestaat uit een boek met 5 thematische hoofdstukken (vrije markt, koopkracht, koopkoorts, supermarkt, reclameboodschappen) waarmee je de verdraaide wereld van reclametaal en -beeldmateriaal bestudeert. Via praktische en creatieve opdrachten krijg je grip op de alsmaar toenemende manipulatie in de media. Je leert om de dubbelspraak van reclametaal te vertalen naar wat er echt staat. Zo bouw je immuniteit op tegen de sluwe verleiding én misleiding in onze consumptiemaatschappij.
Praktische informatie:
- Voor wie: bovenbouw vmbo, havo & vwo
- Geschikt voor de vakken Nederlands, Engels, ckv, kunst en maatschappijleer
- Wanneer: tijdens de tentoonstelling If Things Grow Wrong van 15 oktober 2021 t/m 20 maart 2022.
- Je kunt in de klas zelf met de onderwijsmodule aan de slag. In de museumwinkel is een gelimiteerde oplage van het prototype van De Dubbelspraakvertaler verkrijgbaar, of download ‘m hier.
- Zoek je verdieping? Bedenker Evert Jan van Leeuwen (universitair docent Engelstalige literatuur en cultuur aan de Universiteit Leiden) is beschikbaar voor lezingen en/of workhops. Neem contact op via e.j.van.leeuwen@hum.leidenuniv.nl om de mogelijkheden te bespreken.
Dit onderwijsprogramma hoort bij het werk De Dubbelspraakvertaler, onderdeel van de tentoonstelling If Things Grow Wrong.