Aard & nagelvaste collectie

door conservator Prosper de Jong

Juni 2014

Museum De Lakenhal werkt toe naar 2019. In dat jaar opent het compleet gerestaureerde en vernieuwde museumgebouw: nog altijd klassiek en monumentaal, maar met meer comfort voor publiek en de museumpraktijk. Kortom: een toekomstbestendig museum. Prosper de Jong, junior-conservator Kunstnijverheid vertelt over de zogenoemde ‘aard- en nagelvaste collectie’.

Museum De Lakenhal huist in een monumentaal pand: de oude ‘Laecken-Halle’ die werd geopend in 1642. In het pand zijn door de eeuwen heen veel aanpassingen gedaan, delen bijgebouwd en bouwelementen ingemetseld. Hoe ga je tijdens een restauratie om met al die tijdlagen? In het hele museum zijn elementen als trappen, plaquettes en gevelstenen onlosmakelijk verbonden geraakt met het museum. Het totaalpakket, inclusief de 'aard- en nagelvaste collectie' wordt vanaf najaar 2016 grondig en duurzaam gerestaureerd. Conservator kunstnijverheid Prosper de Jong brengt de verschillende tijdlagen, restauraties en bouwelementen nu in kaart, als aanvulling op een eerder onderzoek door bouwhistoricus Paula van der Heiden. Welke wijzigingen zijn in de loop van de geschiedenis doorgevoerd, waarom werd hiertoe besloten en wat kunnen we daarmee in het heden? In dit voorbereidende onderzoek komen regelmatig interessante zaken aan het licht. Stof tot nadenken voor de restauratiearchitecten Julian Harrap Architects (JHA).

Originele elementen

Prosper de Jong: Waar we eerder dachten dat later toegevoegde bouwelementen vrij willekeurig in het museum terecht zijn gekomen, blijkt nu dat dit vaak juist heel berekenend gebeurde. Zo zijn het trappenhuis en de daarbinnen gevatte Gravenramen precies op elkaar afgestemd, zo staat te lezen in notulen van de ‘Commissie van het Stedelijk Museum’ uit 1870. Hetzelfde geldt voor het beeldhouwwerk in het timpaan van de Papevleugel, de uitbreiding van 1921. Dit driehoekige reliëf kwam uit het gebouw op Haarlemmerstraat 73, werd vervolgens ondergebracht in het museum, zo getuigt een foto uit 1913, om vanaf 1921 te prijken aan de gevel van Museum De Lakenhal. Anders dan lukrake inmetselingen, werd het gebouw daadwerkelijk berekend op deze elementen. Daarmee vormen zij een waardevolle museumtijdlaag om rekening mee te houden tijdens de restauratie.