MACHTIGE GLAZEN. Gebrandschilderd glas uit eigen collectie.
9 MAART T/M 30 JUNI 2013
In de collectie van Museum De Lakenhal in Leiden bevinden zich zeldzame hoogtepunten uit verschillende eeuwen gebrandschilderd glas. Met de collectie-opstelling MACHTIGE GLAZEN werd een verhelderend inzicht geboden in dit onderbelichte verzamelgebied. Topstukken als de 16de-eeuwse Gravenramen uit het trappenhuis van het museum en het 20ste-eeuwse monumentale glas-in-lood raam dat Harm Kamerlingh Onnes maakte voor het 100-jarig bestaan van het Algemeen Handelsblad, werden in een nieuwe samenhang gepresenteerd. Dat gebrandschilderd glas zich niet alleen in vensters bevindt, illustreerde één van de topstukken op de collectiepresentatie: de gloednieuwe aankoop van een gebrandschilderd drinkglas uit de 17de eeuw.
Gravenramen
Gebrandschilderd glas zit letterlijk verankerd in de collectie van Museum De Lakenhal. In 1870 werden twaalf gebrandschilderde ramen met afbeeldingen van de graven en gravinnen van Holland in de vensters van een toen nieuwgebouwd trappenhuis in de oude Laecken Halle gevat. De Haarlemse glazenier Willem Thybaut, die ook enkele van de beroemde Goudse Glazen van de St. Janskerk vervaardigde, maakte deze Gravenramen in 1587/1588 voor de grote zaal van de St.-Jorisdoelen, het hoofdkwartier van de Leidse Schutterij. In een klimaat dat werd gevormd door kerkelijke opdrachtgevers, kunnen de Gravenramen in hun tijd worden beschouwd als een uniek overgebleven voorbeeld van een wereldlijke opdracht.
Carton en vidimus
Na de minutieuze registratie van de collectie tijdens het project Werk In Uitvoering (2010) was het nu mogelijk om een compleet en veelzijdig verhaal te vertellen op basis van deze rijke deelverzameling van Museum De Lakenhal. Om de verschillende stadia van het productieproces van gebrandschilderd glas inzichtelijk te maken waren naast de glazen eindproducten ook cartons (gedetailleerde ontwerptekeningen op ware grootte) en schetsen voor de opdrachtgever te zien. Zo’n schets wordt ook wel een vidimus genoemd, naar het Latijnse ‘wij hebben gezien’.
Aankoop
Recent werd met behulp van de Vereniging Rembrandt een17de-eeuwse roemer aan de collectie van Museum De Lakenhal toegevoegd. Dit in perfecte staat verkerende drinkglas heeft gebrandschilderde versieringen met het stadswapen van Leiden en het keizerlijk wapen en werd waarschijnlijk besteld door het Hoogheemraadschap van Rijnland. Museum De Lakenhal was als één van de zeer weinige Nederlandse musea al in het bezit van een gebrandschilderde roemer uit de 17de eeuw. Dat nu een stuk van hogere kwaliteit aan de collectie is toegevoegd maakt dat er een rijk geïllustreerd verhaal verteld kan worden over deze bijzondere vorm van kunstnijverheid.