persbericht | 4 september 2025
Wie was de mysterieuze 17de-eeuwse Meester I.S.?
Nieuwe ontdekkingen in tentoonstelling over tijdgenoot van Rembrandt
Van 11 oktober 2025 t/m 8 maart 2026 is in Museum De Lakenhal Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot te zien. Aan deze tentoonstelling ligt uitgebreid onderzoek naar de identiteit van de onbekende 17de-eeuwse schilder Meester I.S. ten grondslag, dat laat zien dat de kunstenaar mogelijk zowel banden met Leiden als Noord- en Oost-Europa had. Meesterlijk Mysterie vertelt het geheimzinnige verhaal van deze kunstenaar met een oeuvre dat nog steeds vragen oproept.
Bruiklenen uit musea en particuliere collecties
In Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot worden 16 schilderijen van Meester I.S. voor het eerst samengebracht, een aanzienlijk deel van het uiterst zeldzame oeuvre. Europese musea als het Nationalmuseum in Stockholm, het Kunsthistorisches Museum in Wenen en het Montreal Museum of Fine Arts lenen hun werken uit. De tentoonstelling bestaat daarnaast voor een belangrijk deel uit schilderijen in buitenlandse particuliere collecties. Deze schilderijen waren nooit eerder te zien en zullen na de tentoonstelling weer achter gesloten deuren verdwijnen. Ook zijn werken te zien van Gerrit Dou, Jan Lievens en een bijzonder, vroeg schilderij van Rembrandt uit het Tiroler Landesmuseum in Innsbruck.
Vermoedelijk Leidse schilder
Het vermoeden is dat de schilder, die schilderijen ondertekende met de letters I.S., een tijd in Leiden doorbracht. Het oeuvre vertoont namelijk sterke overeenkomsten met het werk van de Leidse meesters die aan het begin van de 17de eeuw in Leiden werkten. Centraal in het oeuvre van Meester I.S., van wie niet zeker is of het een man of vrouw is geweest, staan indringende verbeeldingen van menselijke gezichten. In een tijd waarin veel kunstenaars hun modellen idealiseren, kiest Meester I.S. juist voor een eerlijke en directe benadering. Het werk illustreert een nieuwe manier van kijken, waarbij nauwkeurige observatie centraal staat. De Leidse meesters gelden als pioniers in deze benadering, waarin het menselijke gelaat met karakter en emotie wordt vastgelegd.
Noord- en Oost-Europese aanwijzingen
Toch wijzen niet alle pijlen in Leidse richting. Veel afgebeelde mensen dragen Noord- en Oost-Europese kleding, zoals jassen, kragen en hoofddeksels van bont. Was Meester I.S. een Leidse kunstenaar die naar Scandinavië of het gebied rond de Oostzee reisde? Of was het een kunstenaar die zich vanuit die streken in Leiden vestigde vanwege het bloeiende artistieke klimaat in deze stad?
'Leiden was in de 17de eeuw een internationale kunststad, verbonden met handelsroutes en intellectuele netwerken’, aldus Janneke van Asperen, conservator oude kunst bij Museum De Lakenhal. ‘Het verhaal van Meester I.S. laat zien hoe makers en kunst over grenzen heen bewogen en hoe de Leidse schilderschool onderdeel was van een bredere internationale uitwisseling.’
Onderzoek naar identiteit
Museum De Lakenhal werkt voor deze tentoonstelling samen met Serlachius Museums in Finland. Dit museum heeft één werk van de meester in de collectie en beschikt over een netwerk in de regio waar de schilder – naast Leiden – actief moet zijn geweest. Het onderzoek werd uitgevoerd door conservatoren Janneke van Asperen (Museum De Lakenhal) en Tomi Moisio (Serlachius Museums), in samenwerking met externe experts Volker Manuth en Marieke de Winkel (Radboud Universiteit) en David de Witt (Museum Rembrandthuis). Door dit onderzoek en dankzij een internationale oproep via het conservatorennetwerk CODART zijn meerdere schilderijen getraceerd en ontdekt, die nu in de tentoonstelling te zien zijn.
Audiotour met Anna Drijver
Wat onthullen de schilderijen van Meester I.S. over de identiteit van de schilder? Speciaal voor deze tentoonstelling maakt radio- en podcastmaker Lotte van Gaalen (Via Via, De laatste zomer) een audiotour waarin deze vraag centraal staat. Actrice Anna Drijver neemt de bezoeker in deze audiotour mee op ontdekkingstocht langs (kunst)historische aanwijzingen in de schilderijen, om zo zelf op zoek te gaan naar antwoorden. De audiotour is gratis te beluisteren via de Lakenhal-app.
Praktische informatie
Deze tentoonstelling was van 12 april t/m 17 augustus 2025 ook te zien in Serlachius Museums in Mänttä in Finland, en reist van 11 oktober 2025 t/m 8 maart 2026 in uitgebreidere vorm door naar Mus eum De Lakenhal in Leiden. De tentoonstelling wordt vormgegeven door Theun Mosk van Ruimtetijd.
Dank
De tentoonstelling Meesterlijk Mysterie – Over Rembrandts raadselachtige tijdgenoot wordt mede mogelijk gemaakt met steun van gemeente Leiden, Mondriaan Fonds, Turing Foundation, Blockbusterfonds, het Cultuurfonds, het Lucas van Leyden Mecenaat, Stichting Zabawas, DutchCulture en door de rijksoverheid: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een indemniteitsgarantie toegekend.
NOOT VOOR PERS, NIET VOOR PUBLICATIE
Neem voor meer informatie contact op met Vera van Buuren, medewerker PR & Communicatie, via v.van.buuren@lakenhal.nl of 06 39 25 49 25.
Persbeeld is te downloaden via de perskit.